De geschiedenis van Oldenkotte.

Op 22 maart 2013 maakte de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie Fred Teeven met een vernietigende pennenstreek een plotseling einde aan de Forensisch Psychiatrische Kliniek Oldenkotte. Hij liet de directie weten vanaf januari 2015 geen gebruik van de diensten van Oldenkotte meer te willen maken. Van alle kanten klonken heftige protesten op dit harde en onrechtvaardige besluit. Helaas, ze hielpen niets.

 

Hierbij een korte terugblik op een indrukwekkende  geschiedenis die in 1928 begon. In dat jaar werd het eerste paviljoen van Oldenkotte gebouwd. In 1929 werden de eerste patiënten opgenomen. De paviljoens van Oldenkotte waren onderdeel van de Rekkensche Inrichtingen die in 1913 waren opgericht. Drijvende kracht was de Rekkense predikant Wouter Lourens Slot(1879-1944). Hij ontwikkelde zijn plannen in nauwe samenwerking met René van Ouwenaller(1855-1942) die als directeur van een verzekeringsinstelling een belangrijk deel van de financiën voor z’n rekening nam. René van Ouwenaller was tot 1929 voorzitter van de Vereniging waarna zijn dochter Sofie in het bestuur kwam en van 1948 tot 1967 voorzitter van het bestuur was.

 

Dr. Wouter Lourens Slot werd als algemeen directeur van de Inrichtingen ook directeur van Oldenkotte. Openlijk rapporteren over de Ter Beschikking Gestelden was in die jaren niet toegestaan. Pas in het jaarverslag van 1943 werd er, de heer Henk Fontein was inmiddels directeur geworden, ook aan Oldenkotte en aan tbr aandacht besteed.  Het gezin woonde, net als zijn voorganger, op Wulpenslat, de directeurswoning op het terrein temidden van de paviljoens.

 

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden de werkzaamheden zo normaal mogelijk voortgezet. Oorlog of niet, het werk moest doorgaan al stond het komen en gaan van patiënten nagenoeg stil. In November 1944 werden de paviljoens van Oldenkotte door de Duitsers gevorderd en werden de patiënten ondergebracht in het Kerkgebouw.

 

Na de oorlog nam directeur Fontein de touwtjes weer in handen. Hij zorgde voor een heldere structuur en evenwichtig samengestelde groepen. In 1950 werd Sjoerd Heringa als psychiater opgevolgd door dr. D.J. Beck.  Op 30 april 1958 legde Henk Fontein zijn functie van directeur neer en volgde Jo Jonker hem op als algemeen directeur. Rienk Vegelien werd adjunct-directeur van Oldenkotte.  In 1963 vertrok de heer Jonker naar Het Hoogeland te Beekbergen en nam Vegelien het stokje van hem over. Rienk Vegelien was naast directeur van Oldenkotte  ook directeur van de gehele vereniging. Later werd hij algemeen secretaris van de vereniging.

 

In 1972 werd Joop Soppe als directeur van Oldenkotte benoemd. In 1978 volgde Jos Soesman Joop Soppe op als directeur en kreeg vrijwel meteen te maken met de bezuinigingen op het departement van Justitie. Het voortbestaan van Oldenkotte hing aan een zijden draadje.  Na veel overleg mochten Oldenkotte en ook het sluisinternaat De Wiem, in Enschede uiteindelijk doorgaan.

 

Ondertussen bleken de oude paviljoens niet meer aan de eisen van de moderne tijd te voldoen.

Na opnieuw een lange tijd van onzekerheid kwam er in 1988 toestemming om een nieuwe kliniek te bouwen. In 1990 werd de nieuwe kliniek in gebruik genomen die gebouwd werd op het voetbalveld van de oude kliniek. Groot verschil met de oude kliniek was dat er een hek om de kliniek werd geplaatst en een gracht werd gegraven.

 

 

Vanaf de beginjaren had het bestuur van de Rekkense Inrichtingen hartelijke banden met de Rekkense bevolking. Vele Rekkenaren waren immers betrokken geweest bij de ontwikkeling van de Inrichting. Daardoor was er een natuurlijke band ontstaan. Zo trok ieder jaar, tijdens het Rekkens Volksfeest, de bonte stoet van versierde wagens over het terrein van de Inrichting, begeleid door muziekvereniging Crescendo. Ook toen de Rekkense Inrichtingen in 1982 in de Van Ouwenaller vereniging waren over gegaan was dit het geval. Vanaf 1996 voerde de optocht via kliniek Oldenkotte waar men altijd gastvrij ontvangen werd. De laatste jaren was het zelfs zo dat een corsowagen het terrein van de kliniek opreed en aldaar bekeken kon worden. Ook muziekvereniging Crescendo marcheerde in die jaren de poorten binnen.

 

De sluiting.

Toen op 22 maart 2013 het desastreuze  besluit van de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie geheel onverwacht uit de lucht kwam vallen, werd er meteen een protestactie op touw gezet. Deze acties kregen in de media ruime aandacht. Er werd een speciale website in het leven geroepen – steunoldenkotte.nl – er werd een protestlied gecomponeerd, er werden spandoeken gemaakt en er werden bijna 7000 handtekeningen ingezameld die op 14 mei aan de vaste Kamercommissie werden aangeboden. In twee bussen reed men naar Den Haag om het protest kracht bij te zetten. Geestelijk verzorger Jaap Jonk, die negen en een halve minuut aan het woord was in plaats van de toegestane drie, hield een vlammend betoog over de kwaliteit van de behandeling en de ruimte die bewoners hebben om zich voor te bereiden op hun terugkeer in de samenleving. Sluiting zou een meer dan onverstandig besluit zijn. Dit betoog was eerder reeds ingezet door  directeur John Nijhuis en de Berkellandse burgemeester Hein Bloemen, die ook nog eens de nadelige gevolgen voor de werkgelegenheid in het Oosten des Lands benadrukte. Hoe krachtig het protest ook was, de staatssecretaris bleef bij zijn standpunt om Oldenkotte per 1 januari 2015  te sluiten.

 

Met de sluiting komt er een einde aan 85 jaar tbs behandeling in Rekken! Deze sluiting is niet alleen verdrietig voor veel patiënten en werkers, maar ook in behandelopzicht is het pure tragiek. Terwijl men doorgaans zo zorgzaam omgaat met het culturele erfgoed, gooit men hier tientallen jaren waardevol behandelerfgoed zo pardoes in één keer weg. Onbegrijpelijk en wrang maar het is niet anders!

 

Deze bijdrage is verzorgd door dhr. H. van Doorn en dhr. H. Sieben.