Natuurrijk Rekken

De Berkel, of hoe ideeën veranderen

“Vroeger moest alles rechtgetrokken worden en nu komen ze daar weer van terug. En wat een geld dat allemaal kost!” Grote graafmachines zorgden er in 2009 voor dat de Berkel ten zuiden van Rekken er heel anders uit kwam te zien. En voor de komende jaren staan voor de Berkel nog meer plannen op stapel. Waarom eigenlijk?

In 1953 verdronken meer dan 1800 mensen nadat de dijken in Zeeland en delen van Noord-Brabant en Zuid-Holland de combinatie van stormvloed en springtij niet meer konden weerstaan. Al binnen enkele weken na dit drama kregen ingenieurs van Rijkswaterstaat van de regering de opdracht plannen te ontwikkelen om dergelijke rampen in de toekomst te voorkomen. De uitvoering van deze plannen onder de naam Deltawerken gaven Nederland wereldfaam. Voortaan was Nederland beschermd tegen de zee.

Maar dan wordt het 1995. Het nieuwe jaar is nog geen maand oud als zware regenval in de België, Noord-Frankrijk en Duitsland het waterpeil in de grote Nederlandse rivieren tot ongekende hoogte laat stijgen. Dijken staan op doorbreken en ca. 250.000 mensen moeten uit voorzorg voor kortere of langere tijd hun huis uit. Grote rampen blijven gelukkig uit, al scheelt het weinig. Na deze gebeurtenis komt het besef dat het gevaar van de zee dan misschien wel grotendeels is verdwenen, maar dat daarvoor de dreiging van de rivieren in de plaats is gekomen.

Wat is er aan de hand? In vroeger tijden stonden landerijen na een flinke regenbui langere tijd onder water. Het overtollige water stroomde vanaf het land langzaam naar de beken en rivieren en van daaruit naar zee. Maar op natte grond kan bijv. een boer zijn werk niet doen. Daarom is de mens jaren geleden begonnen sloten te graven, beken en rivieren recht te trekken en verharding aan te brengen, alles om maar droge voeten te houden. Al die ingrepen betekenen wel dat de beken en rivieren bij zware regenval het vele water nu in veel kortere tijd dan vroeger moeten verwerken en dat blijken ze niet aan te kunnen. Bovendien verandert ons klimaat, tenminste dat vermoeden de meeste deskundigen. Langere periodes van grote droogte zullen, zo verwachten zij, steeds vaker worden afgewisseld met extreem zware regenval. Duidelijk is dan ook dat wij Nederlanders onze faam als bedwingers van het water weer moeten waarmaken. De Berkel is geen grote rivier, maar wel eentje die na flinke regenval veel water moet afvoeren. Ook het dorp Rekken en de omgeving hebben in het verleden vaak genoeg met overstromingen te maken gehad.

 

 

 

 

 

 

Foto: Na de herfstregens: hoog water in de Berkel

De ideeën over waterbeheer van tegenwoordig zijn heel anders dan in de jaren 60 van de vorige eeuw, toen de Berkel van een kronkelend riviertje veranderde in een strakke rechte waterloop. Vooral na 1995 zijn nieuwe plannen gemaakt en uitgevoerd. Dijkverhoging alleen is niet meer voldoende. “Ruimte voor de rivier” dat is het streven. Het mooie is dat “ruimte voor de rivier” prima gecombineerd kan worden met “ruimte voor de natuur”. En zo werkt men aan het verleggen van dijken, het aanleggen van nevengeulen en het uitdiepen van de uiterwaarden.

Daardoor kwam het dat in 2009 grote graafmachines verschenen om stroomopwaarts van de zandvang twee grote geulen te graven en overloopgebieden aan te leggen. De geulen zijn vooral bedoeld om de functie van de zandvang over te nemen: bij hoog water wordt het zand, dat de Berkel uit Duitsland meevoert, op de oevers van de geulen afgezet. Dat zand zal vervolgens stapsgewijs en in veel kleinere hoeveelheden dan vroeger worden afgegraven. Daardoor hebben flora en fauna in de Berkel zelf veel minder te lijden van het baggeren. De moerassige overloopgebieden vangen bij zware regenval het teveel aan water op.

De natuur heeft zich in dit stukje van de Berkel sinds 2009 spectaculair ontwikkeld. Vele soorten moeras- en watervogels blijken zich hier prima thuis te voelen. IJsvogeltjes, reigers en aalscholvers profiteren van de betere visstand, kikkers en padden laten zich in het voorjaar vanuit de moerasjes langs de rivier horen en onder de waterspiegel leeft het bittervoorntje, een visje met een wel hele bijzondere broedzorg.

 

 

 

 

 

 

Foto: Watervogels in de winter

De oevers zijn in het voorjaar en de zomer bontgekleurd door de bloemen van allerlei plantensoorten die van natte voeten houden. Maar over al dit fraais een volgende keer meer.

 

 

 

 

 

 

Foto: Bonte oevers

In ieder geval hebben niet alleen de recreanten, maar ook wij, de inwoners van Rekken, er vlakbij huis een geweldig mooi natuurgebiedje bij gekregen!

 

 

 

 

 

 

Foto: Natuur en landbouw gaan hier prima samen.

 

PB, 16-12-2014